Kościół parafialny w Goleszynie

1. Położenie

Parafia Goleszyn położona na Północnym Mazowszu, zlokalizowana jest przy trasie Płock - Sierpc. Interesujący nas teren należy do podregionu geograficznego określanego jako Wysoczyzna Płocka. Obszar parafii znajduje się 110 m nad poziomem morza. Ziemie te należą do krainy Wielkich Dolin, pozostają pod wpływem klimatu morsko - kontynentalnego. Parafia ma charakter rolniczy

Od 1 I 1987 r. parafia Goleszyn wchodziła w skład miejsko - wiejskiej gminy Sierpc, a od roku 1992 należy do samodzielnej gminy Sierpc, której wójtem jest Leszek Strześniewski. Od chwili erygowania do dnia dzisiejszego parafia wchodzi w skład diecezji płockiej. Na skutek reorganizacji dekanatu płockiego w 1506 roku weszła w skład nowego dekanatu sierpeckiego, stan ten utrzymuje się do dziś.

2. Powstanie parafii i jej uposażenie

Wieś Goleszyn jest najstarszą miejscowością w parafii, wymieniana była w dokumentach już w 1240 r., jako wieś należąca do posiadłości biskupa płockiego. Zapis nazwy GOLESZYN w ciągu wieków był różny, zapisywano jąjako: Golesino, Goleszyce, Golitschowo, Goleszyno, Golesyno, Goleschino, Gollessyno, Gołyeszyno. Obecna nazwa wsi Goleszyn była używana już w 1817 r. Mazowsze, jako jedna z dzielnic państwa piastowskiego, dość szybko przeszło proces chrystianizacji. Po utworzeniu biskupstwa płockiego w 1075 r. zaczęto tworzyć sieć parafialną. Do najstarszych parafii diecezji płockiej należą: Bielsk i Sierpc. Bardzo starym ośrodkiem religijnym była również Zagroba. W XIII w. powstały parafie: Gozdowo ( 1305), Łęg( 1309),Kurowo( 1348), Słupia (1379).

Biskup płocki Jan herbu Sulima tworząc parafię w Łęgu w 1309 r. nałożył na wieś Goleszyn obowiązek płacenia dziesięcin na rzecz tej parafii. W tym czasie Goleszyn nie był jeszcze samodzielną parafią. Erygowanie parafii w Goleszynie nastąpiło prawdopodobnie w I połowie XIV w. Świadczą o tym wzmianki w dokumentach z 1418 r. dotyczące kościoła parafialnego. Nie zachował się dokument erekcyjny, który by stwierdzał rok powstania parafii, przez kogo została założona, kto był jej patronem. Z końcem XIV w. biskup płocki Wojciech Baranowski sprzedał wieś Goleszyn i od tej pory, aż do II wojny światowej była ona własnością szlachecką.

Uposażeniem parafii w Polsce przez wiele wieków była ziemia otrzymana od władcy (króla lub księcia). Oprócz ziemi przynależnej do każdego probostwa były także wpływy z tzw. dziesięcin snopowych lub pieniężnych. Z zachowaniem zapisów z 1599 r. dotyczących uposażenia probostwa goleszyńskiego wiadomo, że stanowiły je dziesięciny ze wsi: Goleszyn, Węgrzynowo, Białoskóry, Susk, Grodkowo, Dziembakowo, Kosiniewo i Wasino Skóry. Wizytator w 1609 informował, że kościół goleszyński posiadał zapisy pieniężne, których dokonali: Jan Białoszewski. Jakub Białoszewski, Martina i Jakub Grodkowscy.

Od 1684 r. był zapis dla kościoła na dobrach Białyszewa. W dokumencię z wizytacji z 1739 r. znajdują się wzmianki, że uposażeniem były 3 łany ziemi we wsi Białyszewo, po jednym łanie ziemi w Białoskórach i Sus oraz dwa ogrody przy plebanii. W 1817 r. dekret wizytacyjny stwierdza, grunty orne wynosiły i włókę chełmińską, 3 morgi łąki, dziesięcinę snopową i pieniężną. Wizytujący w roku 1891 parafię dziekan sierpecki zano wał, że bcncficjum golcszyńskie miało 5 morgów ziemi ornej średniego; tunku, łąkę i kanałek". Natomiast w 1922 r. już w odrodzonej Polsce para posiadała 6 morgów gruntu i ogród owocowy.

3. Terytorium

Nie zachował się dokument erekcyjny parafii Goleszyn. dlatego trud dziś ustalić jaki teren obejmowała nowo powstała parafia. Zachowany za] mówiący o przynależności poszczególnych wsi do parafii goleszyńskiej j: chodzi z protokołu wizytacji biskupiej przeprowadzonej w 1609 r. Mówi o następujących wioskach: Goleszyn, Białyszewo, Białoskóry, Dramir Dziembakowo, Grodkowo Sędzice, Grodkowo Małe, Koszenice, Susk, Ważyno Kmiece, Ważyno Skory, Węgrzynowo.

W XVI w. parafia Goleszyn graniczyła z następującymi parafiami: Kisielewo, Kurowo, Gozdowo, Bonisław, Jeżewo. Prawdopodobnie w II poi wie XVII w. rozwiązano parafię Kisielewo.

W II połowie XVIII w. wśród sąsiadów parafii Goleszyn wylicza się Sierpc, Jeżewo, Kurowo, Gozdowo. Do parafii należało wtedy dziesięć w; Białoskóry, Białyszewo, Dziembakowo, Golesino, Grodkowo, Zawisze, Koszenice, Ważynko Szlacheckie, Ważynko Kmiece, Węgrzynowo. W latai 1850-1905 w granicach parafii istniała również wieś Stefankowo. Obecnie wieś ta należy do parafii św. Maksymiliana w Sierpcu. Wieś Szczepan występuje w księgach parafialnych od 1862 roku.

Od roku 1825 do parafii należy wieś Dębowo, a od 1935 r. Goleszyne Białyszewo Towarzystwo i Susk Nowy. Ostateczne struktury parafii ukszta towano po II wojnie światowej, włączono wówczas Goleszynek do Goleszyna oraz Kosenice do Warzyna Skóry.

Najdalej położoną wsią od kościoła jest Grodkowo Zawisze, natomiast najbliżej Białyszewo i Białyszewo Towarzystwo.

W roku 1996 parafia Goleszyn graniczy z następującymi parafiami:

a) na północy z parafią św. Maksymiliana w Sierpcu;
b) na północnym wschodzie z parafią Borkowo Kościelne;
c) na wschodzie z parafią Jeżewo;
d) na południowym zachodzie z parafią Gozdowo;
f) na zachodzie z parafią Kurowo i parafią famą w Sierpcu.

Zobacz także: Ksiądz Andrzej Zakrzewski - kronikarz dokumentalista i społecznik