1,2/2003
Laser - cud naszych czasów

Laser jako jeden z największych wynalazków XX wieku najpierw znalazł zastosowanie w wojsku, potem w przemyśle. W latach sześćdziesiątych zaczęto go stosować w medycynie. Słowo laser oznacza Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, tzn. wzmacnianie światła dzięki pobudzanej emisji promieniowania - określa specyficzne narzędzie będące w stanie emitować promień świetlny o szczególnych właściwościach. Jego światło jest: 1) monochromatyczne (o tej samej długości fali); 2) spójne (fale świetlne przebiegają w fazie, zarówno przestrzennej jak i czasowej); 3) wycelowane (emitowane w sposób równoległy i nie ma tendencji do rozbiegania się).

Lasery to urządzenia wytwarzające specjalny rodzaj światła. Za ich pomocą można rozcinać tkanki, przesyłać światłowodowymi kablami programy TV a także naprowadzać pociski na cel. Na przestrzeni czasów rozwoju techniki laser stanowi wynalazek o ogromnej doniosłości. Z chwilą jego wynalezienia nauka i technika zyskały nowe źródło światła o nieosiągalnych dotychczas właściwościach i dużych perspektywach zastosowań. Za pomocą lasera dokonuje się gigantycznego skoku częstotliwości, poczynając od mikrofal do zakresu optycznego, udostępniając technice elektronicznej niezmierzone obszary widma fal elektromagnetycznych. Nie dziwi więc fakt, że od momentu wynalezienia lasera wielu fizyków-elektroników entuzjazmuje się tym urządzeniem. W istocie laser legitymuje się cechami wybitnie interesującymi ze względu na spójność, monochromatyczność i równoległość wytwarzanej w nim wiązki promieni świetlnych.

Laserów o dużej mocy można używać jako broni bezpośredniego rażenia przeciwnika - byłoby to coś na kształt uwspółcześnionych "promieni śmierci". To je opisują autorzy powieści typu sf (science fiction). Są one jednak o wiele bardziej efektywne nie jako broń a jako urządzenie odszukujące i oznaczające cele, które są następnie niszczone przez rakiety naprowadzane wiązką świetlną. Znajdujące się na polu walki obiekty przeciwnika oświetlane są wiązką promieni laserowych. Następnie wystrzeliwuje się rakiety, których detektory rejestrują promienie laserowe odbite od celów. Podążające za światłem rakiety z wielką precyzją trafiają w cel. Pokojowe zastosowanie laserów jest znacznie szersze niż militarne. Laserów używa się do cięcia i spawania metali, ponieważ w skupionej wiązce ich światła można zgromadzić dużą energię. W chirurgii promieni laserowych używa się do przecinania tkanek. Normalne narzędzia chirurgiczne, takie jak skalpel czy lancet, trzeba często sterylizować, a poza tym szybko się tępią i stają bezużyteczne. Promienie lasera są pozbawione tych niedogodności. Poza tym przecinane leserem naczynia krwionośne zasklepiają się wskutek działania wysokiej temperatury, przez co zostaje zredukowane krwawienie. Lasery znalazły oprócz tego inne zastosowanie w medycynie, np. do zapobiegania krwawieniom żołądka czy przyklejania odklejonej siatkówki do dna oka. Lasery w medycynie i kosmetyce znajdują coraz szersze zastosowanie i z powodzeniem usuwa się nimi zmiany naczyniowe i barwnikowe skóry, brodawki, drobne zmarszczki na twarzy, blizny i inne. Są niezastąpione wszędzie tam, gdzie dotychczasowe leczenie zawodzi lub nie daje zadowalających efektów. Eliminują ból, umożliwiają szybsze, dokładniejsze i bardziej skuteczne zabiegi. Dzięki szybkiemu rozwojowi techniki lasery stanowią dzisiaj wybrane środki terapeutyczne w wielu zaburzeniach dermatologicznych. Przede wszystkim o znaczeniu estetycznym, ponieważ pozwalają na uzyskiwanie rezultatów nie do wyobrażenia przy zastosowaniu innych, tradycyjnych narzędzi chirurgicznych. Jest to jeden z powodów, dla których zastosowanie laserów w chirurgii plastycznej jest tematem dokładnych i coraz częstszych artykułów na łamach najbardziej znanych międzynarodowych pism dotyczących dermatologii. Laser - zdolny zastąpić pracującą wiertarkę - jedynie muska ząb nie powodując żadnych dolegliwości. Pacjenci słyszą jedynie charakterystyczne kliknięcie, muszą tylko cierpliwie czekać do końca zabiegu. Zabieg "wiercenia" zęba za pomocą lasera jest bezbolesny, a jego istota sprowadza się do odparowania zmian próchniczych. Dentysta, co oczywiste, musi wykonać dokładnie plombowanie.

Z uwagi na zastosowanie wynikające z charakteru oddziaływania na tkankę lasery dzieli się umownie na wysokoenergetyczne (chirurgiczne) i niskoenergetyczne (biostymulacyjne). Lasery wysokoenergetyczne są stosowane w zestawach przeznaczonych do destrukcji lub usuwania tkanki (cięcia, odparowania i koagulacji). Lasery niskoenergetyczne znalazły zastosowanie w terapii bólu, medycynie sportowej, dermatologii, reumatologii i stomatologii. Są również stosowane w diagnostyce i terapii nowotworów metodą fotodynamiczną opracowaną przez Alfredę Graczyk w Instytucie Optoeletroniki w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.

Joanna Stawiska
studentka Politechniki Częstochowskiej