Do Redakcji Sierpeckich Rozmaitości.

W nawiązaniu do okupacyjnych wspomnień pana Józefa Drążkiewicza zamieszczonych w nr 3/58/2000 "Sierpeckich Rozmaitości", chciałbym wyjaśnić pewne wątpliwości dotyczące fragmentów, w których mowa jest o rodzinie Nowickich z Białych Błot, o Stanisławie Kozłowskim i kapitanie Wojska Polskiego o pseudonimie "Roman" Władysławie Godlewskim.

Zacznę od Białych Błot. W gospodarstwie państwa Nowickich znajdowała się drukarnia gazetki "Polska Podziemna" wydawanej przez Polską Organizację Zbrojną. Drukarnia znajdowała się tam do 13. 01. 1942 r. tj. do dnia, w którym nastąpiło jej wykrycie przez Niemców. Czy opisując przyjazd burmistrza Etzroda do Nowickich, pan Drążkiewicz opisuje wykrycie drukarni? Wątpię, ponieważ w tym czasie burmistrz przebywał w wojsku. Prawdopodobnie dotyczy to innego burmistrza. Stanisław Kozłowski od początku 1940 roku był członkiem Polskiej Organizacji Zbrojnej. Najpierw kierownikiem komórki wydawniczej, a od listopada 1941 r. buchalterem Komendy Okręgu III Mazowsze. Zajmował się organizacją druku gazetki "Polska Podziemna". Mógł ją w części redagować, ale dostępne źródła wskazują, że redaktorem głównym był dziennikarz z Warszawy o nazwisku Stanisław Wiłkomirski. Kozłowski nie był członkiem Armii Krajowej, jak pisze Drążkiewicz. Wyjaśnię dlaczego.

Został on aresztowany przez Niemców 17. 04. 1942 r. w okolicach wsi Piaski, gdy szedł do drukarni gazetki, która w tym czasie znajdowała się już u państwa Biegańskich. We wsi Bledzewo 18.09.1942 r. został stracony przez powieszenie w Rosciszewie. Nie mógł formalnie należeć do AK ponieważ za datę powstania AK przyjmuje się 14.02.1942 r., dzień wydania rozkazu Naczelnego Wodza tj. datę przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Jak podaje Andrzej Kunert w Ilustrowanym Przewodniku po Polsce Podziemnej" jako datę scalenia POZ z AK w Polsce przyjmuje się 28.08.1942 r. Na terenie powiatu sierpeckiego mogło takie scalenie nastąpić dopiero jesienią 1942 r., a w tym czasie Kozłowski już nie żył. Chodzi więc chyba o Związek Walki Zbrojnej.

Pan Drążkiewicz pisze, że należał do tej samej organizacji wojskowej co Stanisław Kozłowski, tworząc trójkę, w skład której wchodził również Władysław Godlewski. W tym czasie Władysław Godlewski był członkiem ZWZ, natomiast Stanisław Kozłowski POZ. To do której należał organizacji pan Drążkiewicz? Dowódcą Stanisława Kozłowskiego faktycznie był kapitan Wojska Polskiego o pseudonimie ""Roman"" Był to Mieczysław Teodorczyk, twórca Polskiej Organizacji Zbrojnej na terenie powiatu sierpeckiego i komendant Okręgu III Mazowsze. Na jesieni 1942 r. po scaleniu został szefem Wydziału III Komendy Podokręgu "Północ" AK. Na zakończenie chciałbym dodać, że mój dziadek Edward Gąsiorowski był członkiem POZ. 17. 04. 1942 r. został za działalność niepodległościową aresztowany, następnie skazany na karę śmierci i powieszony 18.09.1942 r. w Bodzanowie. Organizacja POZ była najbardziej prężną konspiracyjną komórką na terenie powiatu sierpeckiego w czasie okupacji i chyba obecnie najmniej znaną.

Pisząc wyjaśnienie korzystałem z opracowań:

1. "Aby pamięć o nich nie zaginęła" - Waldemar Brenda. Sierpc 1997 r.
2. "Z dziejów Armii Krajowej w Inspektoracie Płocko-Sierpeckim" - Irena Nowak i Jan Nowak. Płock 1994 r.
3. "Szczęściarz" - Leopold Zbierzchowski.. Ciechanów 1997 r.

Edward Paweł Gąsiorowski