Jednym ze sponsorów II Forum Gospodarczego w Sierpcu w maju br. była firma ubezpieczeniowa z Warszawy "Cardif-Polska", której prezesem jest Jan Emeryk Rościszewski. Był on także gościem Forum, a w czasie przerwy podarował mi pokaźny tom w twardej płóciennej oprawie, czyli książkę o własnym rodzie. Monografia rodziny Rościszewskich została wydana przez EDITIONS SPOTKANIA w roku 2000 i zawiera uporządkowane informacje o tej liczącej sobie ponad 700 lat rodzinie. Książka jest "odpryskiem" w pracy prof. dra hab. Jerzego Łempickiego (spokrewnionego z Rościszewskimi) nad dziełem jego życia - "Herbarzem Mazowieckim".

Rościszewscy wywodzą swój rodowód od Ziemaka herbu Junosza, który w 1295 roku był kasztelanem ciechanowskim, a następnie wojewodą płockim i mazowieckim w latach 1304-1305. Posiadłości Rościszewskich położone w północno-zachodniej części Mazowsza płockiego graniczyły z wyżej gospodarczo rozwiniętymi ziemiami państwa krzyżackiego. "Czas upływający na tych obszarach znaczony jest zarówno karczowaniem pierwotnych puszcz i osuszaniem bagien, uprawianiem pół i wyznaczaniem dróg, budowaniem domów i kościołów, zakładaniem folwarków i młynów, jak również wojnami, najazdami i sąsiedzkimi kłótniami. Niniejsza monografia, obok opisu historyczno-geograficznego Mazowsza, ze szczególnym uwzględnieniem dóbr w Rościszewie, zawiera ponad 650 udokumentowanych biogramów męskich potomków rodziny Rościszewskich, ułożonych w ciągi genealogiczne. Historia przekazuje informacje na temat wybitnych, dzielnych i światłych przedstawicieli rodu, jak również o przeciętnych, którzy żmudną pracą budowali i potwierdzali własną pozycję społeczną. Śledząc dzieje przedstawicieli rodziny można odnaleźć rzadkie przykłady osób kontrowersyjnych, wymykających się ogólnie przyjętym zasadom obyczajowości. Poddając te osoby moralnym ocenom, nie należy jednocześnie zapominać o kontekście historycznym, w którym przyszło im żyć." - napisał we wstępie Marcin M. Rościszewski.

Niezwykłe wrażenie robi mapa powiatu sierpeckiego ukazująca rozsiedlenie rodziny w II połowie XVI wieku. Do Rościszewskich należały wówczas dobra w Kisielewie, Borkowie Wielkim, Śniedzanowie, Zamościu, Rościszewie, Nadolniku, Lipniku, Poliku, Wrześni, Borowie, Stopinie, Piankach, Boguszewcu, Chrapuni, Mościskach, Szczawnie, Skrwilnie, Pietrzyku, Zembrzycach, Czarnej. Wszystkie te miejscowości istnieją do dzisiaj.

Rościszewscy byli rodziną bardzo liczną, która zawsze należała do elity Mazowsza jako rodzina ziemiańska. Rościszewscy nie przeszli wprawdzie do warstwy arystokratycznej I Rzeczypospolitej, ale potrafili odegrać istotną rolę na forum państwowym. Dowodem na to jest liczba 8 senatorów, jakich rodzina wydała do końca wieku XVIII. W wieku XIX, wieku zaborów wielu członków tej rodziny dało świadectwa patriotyzmu jako spiskowcy, powstańcy, emigranci czy zesłańcy. Rościszewscy brali udział w I wojnie, a nawet w obronie Płocka przed bolszewikami w 1920 r. Podczas okupacji hitlerowskiej niektórym z nich w podzięce za ratowanie Żydów izraelski Yad Vashem przyznał tytuł "Sprawiedliwy wśród narodów świata".

Wiek XX jest wiekiem zasadniczych przemian w Polsce i w życiu rodziny Rościszewskich, która została usunięta z majątków. Dziś Rościszewskich nie ma w Rościszewie. Są natomiast w Warszawie i zagranicą. Po Rościszewskich pozostały liczne ślady w postaci epitafium Walentego Rościszewskiego w klasztorze w Skępem, dworze w Borowicach, Romanowie, Jakubowicach, Brudzeniu, Galominie, Dolinie Będkowskiej, Szastach.

Udaną próbą utrwalenia śladu po tej rodzinie jest włączenie przez Radę Gminy Rościszewo do gminnego herbu (obok elementu herbu rodziny Jeżewskich) elementu herbu Rościszewskich - Junoszy, czyli srebrnego barana ze złotymi rogami w polu czerwonym.

Na koniec powtarzam uprzejmą prośbę Jana Emeryka Rościszewskiego kierowaną do osób dysponujących danymi dotyczącymi rodziny Rościszewskich, aby nadesłali te dane pod adres:

Jan Emeryk Rościszewski
Ul. Odyńca 37 m. 8
02-606 Warszawa
lub e-mailem: jan.rosciszewski@cardif.pl

Zd.