O sanktuarium maryjnym w Sierpcu

Kościół i klasztor według ilustracji z XIX wieku

Obrazek z Matką Bożą Sierpecką - pamiątka z rekolekcji w 1937 roku

Medaliki i ryngraf z 1983 roku z Matką Bożą Sierpecką

Kapliczka z cudowną wodą u stóp Kościoła pw. NMP w Sierpcu

Chorągiew z wizerunkiem Matki Bożej Sierpeckiej z 1963 roku w czasie odpustu w 2005 roku

Rzeźba Matki Bożej Sierpeckiej w kościele w Makowie Mazowieckim wykonana przez sierpczanina Edmunda Szpanowskiego

Strona tytułowa dzieła Łukasza Paprockiego "Łaski cudowne..."

Wyjątkowym świętem maryjnym jest dzień Wniebowzięcia Matki Bożej zwany dniem Matki Boskiej Zielnej. Obecnie z racji rocznicy sławetnej bitwy warszawskiej 1920 roku uległy niejako połączeniu treści religijne z historyczno-patriotycznymi. Świętuje się ten dzień w całej Polsce. Szczególnie uroczysty jest on w Sierpcu, gdyż tu znajduje się funkcjonujące od średniowiecza sanktuarium maryjne. Przypomnijmy jego początki i epizody z dziejów.

♦♦♦

W czasach dawnych i bliskich co ileś lat nawiedzały ludzi zarazy, epidemie, choroby, których źródła i przyczyny przeważnie nie znano. Doszukiwano się w nich niekiedy kary bożej. Nie bardzo też nasi przodkowie wiedzieli, jak z nimi sobie radzić. Uciekali się poprzez modlitwę do pomocy ze strony opatrzności. 

W 1483 roku szalała zaraza określana jako morowe powietrze. Była to epidemia dżumy. Zaraza nie znała granic. Była w Królestwie Polskim rządzonym przez króla Kazimierza Jagie­llończyka, była też na samodzielnym jeszcze książęcym Mazowszu rządzonym przez Konrada III Rudego i ostatniego księcia płockiego Janusza II.

W Sierpcu przy kościele farnym przebywał wówczas kleryk Andrzej. Udał się on na pole za miasto na wzgórze wznoszące się ponad miastem na krawędzi doliny. Oddawał się tam w ustronnym miejscu modlitwie, która dawała nadzieję i wręcz jedyną obronę przed zarazą. Podczas modlitwy zobaczył pięknej urody niewiastę. Zapytana kim jest, odpowiedziała, że jest matką Zbawiciela świata. Oznajmiła klerykowi, żeby zszedł do miasta i opowiedział o tym duchownym i świeckim, aby w tym miejscu zbudowali ku jej czci kościół. Po spełnieniu tegoż życzenia zaraza miała ustąpić. Jednak niezupełnie mu dowierzano.

W następnym roku do Sierpca przybył pleban z Brzozia położonego w Ziemi Chełmińskiej, dowiedział się o miejscu objawienia i tam się modlił. Powodem tej wizyty była jego parafianka, która zmarła, a gdy po godzinie ożyła, opowiedziała o swoim widzeniu związanym z Matką Boską i potrzebą budowy w Sierpcu poświęconego jej kościoła. Wkrótce rzeczona niewiasta wraz z małżonkiem również przyszła do Sierpca.

Pod wpływem kolejnych objawień zbudowano pierwszą drewnianą kaplicę. Przy niej osadzono sześciu księży mansjonarzy, aby modlili się do Matki Bożej i opiekowali coraz większą ilością przybywających pielgrzymów. Okazało się, że potrzebny jest większy kościół. Wkrótce z fundacji właścicieli miasta braci Prokopa i Feliksa Sieprskich oraz z ofiar składanych przez coraz to liczniej przybywających pątników, wzniesiono murowany kościół górujący nad miastem. W bogatym wnętrzu, poza ołtarzem głównym, ustawiono ołtarze boczne, zaopatrzone w obrazy i rzeźby. Szczególną czcią otaczano figurę Madonny z Dzieciątkiem, z czasem nazywaną Matką Boską Sierpecką.

Przybywający pielgrzymi wznosili modły w różnych intencjach. Przeważnie szukali pomocy w kłopotach zdrowotnych swoich oraz bliskich krewnych. Pamiątkami po tych uzdrowieniach były liczne wota zawieszane w pobliżu figury Matki Bożej. Za doznane łaski pozostawiali biżuterię oraz srebrne, a czasem nawet złote tabliczki, na których niekiedy grawerowano informacje mówiące o rodzaju doznanych łask. Miały one różne kształty: prostokątne, w formie serca. Nieraz nadawano im kształt uleczonych części ciała. Przedstawiały kończyny na pamiątkę uzdrowionych nóg człowieka niegdyś chromego. Płaskorzeźba albo grawerunek oczu był w podzięce za odzyskanie wzroku. Fundowano także szaty liturgiczne i inne przedmioty potrzebne do sprawowania kultu religijnego. Niestety, niewiele takich pamiątek przeszłości pozostało. Niekiedy były przetapiane, by dla potrzeb kultu z tego szlachetnego metalu wykonać potrzebne naczynie liturgiczne. Stawały się czasem łupem świętokradczych złodziei.

Częścią sierpeckiego sanktuarium jest źródełko cudownej wody, której picie albo używanie do obmywania chorych miejsc, miało moc uzdrawiającą. Położone jest ono na łące u podnóża wzgórza klasztornego. Wśród dawnych wydarzeń z nim związanych pozostało podanie, iż ongiś dziecko wpadło do studni na wzgórzu klasztornym, a zdrowe wypłynęło na dole w studzience związanej z cudownym źródełkiem. Znajduje się ono obecnie w pobudowanej ośmiobocznej kaplicy.

 Kościół i klasztor przez wieki dotykały wszelkie klęski. Przetaczały się wojny często połączone z rabunkiem. Po nich sanktuarium wracało do swojej świetności, a kult Madonny Sierpeckiej trwa w nim do dzisiaj.
 

Didaskalia:

Początki sanktuarium maryjnego w Sierpcu owiane są, jak większość wydarzeń średniowie­cznych, pewną dozą tajemniczości, gdzie tradycja ubarwiona elementami legendy przeplata się z faktami potwierdzonymi przez źródła historyczne.

Przy kościele został w 1620 roku ufundowany przez Zofię ze Zbąskich Potulicką, wdowę po podkomorzym poznańskim, klasztor dla sióstr benedyktynek sprowadzonych z Chełmna. Zapisała im swoje dobra obejmujące połowę miasta Sierpca. Sama wstąpiła do klasztoru wraz z córką Katarzyną (w zakonie Anną), która później została ksienią klasztoru. Pierwszy budynek klasztorny był drewniany. Po jego pożarze wzniesiono na początku XVIII wieku nowy, murowany w stylu barokowym, stojący do dzisiaj.

Kościół i klasztor miał w swych wielowiekowych dziejach okresy lepsze i gorsze. Do tych drugich należały wojny od "potopu" szwedzkiego poczynając. Powodowały one zniszczenia, a wrogie wojska dokonywały rabunków. Dlatego też do dzisiaj dotrwało niewiele z dawnego wyposażenia kościoła i przepadły liczne niegdyś wota i drogocenne dary składane przez pielgrzymów. W czasach zaborów klasztor zamknięto (1892). Ponownie w 1947 roku osiadły tu benedyktynki, tym razem przybyłe z Nieświeża.

Częścią zespołu klasztornego jest położona na dole na łąkach studnia, z której woda uważana jest za cudowną i uzdrawiającą wszelkie dolegliwości. Studzienka znajduje się wewnątrz zbudowanej w stylu neogotyckim kapliczki.

W 1983 roku, w pięćsetną rocznicę objawień i kultu Matki Bożej Sierpeckiej, odbyły się uroczystości jubileuszowe, których kulminacją była koronacja figury Madonny za zezwoleniem papieża Jana Pawła II.

Powstanie sanktuarium, jego rozwój i oddziaływanie na życie religijne rozległych terenów w ciągu ponad półtora wieku opisał jezuita Łukasz Paprocki w wyjątkowo cennym dla Sierpca dziełku "Łaski cudowne przy kościele sieprskim Wniebowzięcia Pełnej Łaski Bogarodzice Panny w Województwie Płockim", wydanym w 1652 roku. Należy zaznaczyć, iż książeczka ta została ponownie wydana staraniem księdza Romualda Jaworskiego w 1983 roku jako jeden z elementów obchodów jubileuszu sanktuarium. Ostatnio w 2004 roku została wydana w opracowaniu naukowym przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej.