KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚW. WITA, MODESTA I KRESCENCJI

Kościół farny pw. Św. Wita, Modesta i Krescencji jest najstarszym zabytkiem Sierpca.
Kościół jest murowany z cegły z użyciem kamieni polnych w elewacji płn. i młyńskich w dolnych kondygnacjach wieży, jednonawowy z nieco węższym prezbiterium.
Wejście główne od zachodu zamknięte ostrołukowo. Wejście do nawy od południa (w kruchcie) ostrołukowe w prostokątnej wnęce.
Od strony płd. znajduje się kaplica. Szczyt kaplicy barokowy, ze spływami wolutowymi, podkreślonymi ornamentacja rokokową wyrobiona w tynku. Zwieńczony trójkątnym przyczółkiem w profilowanym obramieniu. W polu szczytu tablica piaskowcowa z herbem Prawdzic Sierpskich.
Od zachodu masywna, czterokondygnacyjna wieża, na planie kwadratu, z kruchtą w przyziemiu wieży. Z kruchtą połączona szeroką ostrołukowa arkadą nawa.
Okna w nawie zamknięte są półkoliście i koszowo. Dachy dwuspadowe, nad wieżą znajduje się dach namiotowy z czterokątną wieżyczką na sygnaturkę.
Wewnątrz kościoła znajduje się barokowy ołtarz główny z ornamentami rokokowymi, pochodzący z 1 poł XVIII w. Ołtarz boczny, późnobarokowy z 2 poł. XVIII w.
Na ołtarzu rzeźby św. Stanisława i św. Wojciecha.
Organy rokokowe z 2 poł. XVIII w.
Od strony zach. chór muzyczny murowany, wsparty na trzech koszowo zamkniętych arkadach.

Dokładna data powstania kościoła farnego nie jest znana.
Jednak pewne fakty wskazują, iż mógł powstać już w XI w.: św, Wit, Modest i Krescencja byli czczeni głównie przez benedyktynów, tak więc możliwe, iż to oni sprawowali duszpasterstwo w Sierpcu.
Ponadto kult św. Wita zanikał na ziemiach polskich już w wieku XII, tak więc kościół mógł powstać nawet w XI w. Dodatkową wskazówką jest fakt, iż w murach stanowiących prezbiterium zachowały się fragmenty kamiennego kościoła romańskiego z XII w.
Poza tym kościelne przekazy mówią, że parafia powstała tu w 1003 r., zaś na miejscu dawnej świątyni pogańskiej zbudowano kościół parafialny. Pozostałości budowli romańskiej w konstrukcji kościoła mogą potwierdzać tę teorię

Obecny kościół farny można datować na XIV lub XV w. Staraniem ówczesnego współwłaściciela miasta i proboszcza kościoła parafialnego - Jana Sieprskiego, kanonika katedralnego płockiego, w 1520 r. był on konsekrowany, wówczas także dobudowano wieżę. W XVIII w. zwieńczona była drewnianą kopułą, pierwotnie posiadała zapewne zwieńczenie gotyckie. Jej wysokość wynosiła ok. 20 m.
W roku 1569 staraniem Andrzeja Sierpskiego z Gulczewa, wojewody rawskiego i starosty płockiego, kościół farny został rozbudowany. Prace te prowadził prawdopodobnie Jan z Przasnysza z synami, którzy wznosili ponadto kościół Najświętszej Marii Panny i Świętego Ducha w końcu XV w.
Część ta stanowi dzisiaj nawę i jest przedłużeniem części poprzedniej. Zachowało się tylko jedno okno gotyckie w ścianie północnej. Z tego samego okresu pochodzi zapewne kaplica od strony południowej, z oknem podobnych rozmiarów, jak w nawie, na planie prostokąta dostawiona do najstarszej części kościoła. Kaplica ta przewidziana była na nekropolię jej fundatorów - Sieprskich.
Pierwszym pochowanym w niej był Prokop Sieprski, starosta płocki, zmarły w styczniu 1515 r. Kaplica ta była naprawiana w 1569 r. Ozdobiono ją wówczas polichromią, która jednakże była nietrwała i częściowo odpadała już w 1609 r., chociaż jej fragmenty odkryto podczas ostatniej konserwacji.
Od strony północnej prezbiterium znajdowały się, nieistniejące już dziś zakrystia i sklepiony skarbiec, gdzie przechowywano szaty liturgiczne, argenteria, księgi liturgiczne i bibliotekę.

Opis kościoła z 1609 r. (będący jedznocześnie najstarszym zachowany opisem) przedstawia go jako budowlę murowaną, dobrze utrzymaną, z ceglaną podłogą i drewnianym stropem.
Miał 2 drzwi, wenątrz znajdowało się 8 ołtarzy. Rzeźby na ołtarzach były częściowo złocone i srebrzone.
Ołtarz główny był drewniany, trzykondygnacyjny, częściowo malowany, częściowo wyzłacany i posrebrzany. W nastawie umieszczona była statua i obraz Matki Boskiej z małym Jezusem, św. Annę, Joachima i Józefa. Głowy Jezusa i Matki Boskiej ozdobione były białymi koronami , zaś Anny, Joachima i Józefa miały korony srebrne. Przy obrazie znajdowały się srebrne tabliczki wotywne. Od strony Ewangelii przy obrazie stała figura św. Kazimierza, od strony epistoły figura św. Floriana, zaś w wyższej kondygnacji figury świętych Apostołów Piotra i Pawła, wszystkie były złocone i srebrzone. W drugiej kondygnacji ołtarza umieszczony był obraz przedstawiający Zmartwychwstanie Chrystusa, obok znajdowały się figury - św. Andrzeja z prawej św. Jana Ewangelisty z lewej strony - obie malowane i srebrzone. Obraz Matki Boskiej znajdujący się w pierwszej kondygnacji zamykany był obrazem świętych męczenników Wita, Modesta i Krescencji. Ołtarzem tym opiekował się cech zdunów i garncarzy.

Drugim ołtarzem od strony Ewangelii był drewniany ołtarz z obrazem Chrystusa Zbawiciela, którego głowę zdobiła srebrna korona. Obraz ten był zasłaniany obrazem przedstawiającym św. Jana Chrzciciela. Z boku ustawione były rzeźby męczenników Kryspina i Kryspiniana. W górnej kondygnacji ołtarza znajdował się obraz przestawiający ściętą głowę św. Jana Chrzciciela trzymaną przez Herodiadę. Na wierzchołku ołtarza stała figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Cały ołtarz był pomalowany i ozdobiony mosiężnymi kandelabrami. Opiekował się nim cech szewców. Odprawiano przy nim także nabożeństwa rocznicowe za zmarłych członków cechu.
Trzecim ołtarzem był ołtarz po stronie epistoły, na środku którego znajdował się obraz Matki Boskiej Bolesnej trzymającej ciało zmarłego Chrystusa. Obraz ten zasuwany był obrazem przedstawiającym św. Jakuba Apostoła. Obok były umieszczone figury św. Apostołów Andrzeja i Szymona. W górnej kondygnacji był obraz przedstawiający Trójcę Świętą koronującą Najświętszą Maryję Pannę. Wierzchołek ołtarza zdobiła figura Zbawiciela. Ołtarz był pod opieką cechu kuśnierzy, przy nim odprawiały się aniwersarze (msze rocznicowe) za zmarłych członków cechu oraz inne nabożeństwa z racji uroczystości cechowych.
Czwartym ołtarzem, także drewnianym, ozdobionym sześcioma lichtarzami i dwoma kandelabrami trzymanymi przez figurki aniołów był ołtarz poświęcony Matce Boskiej. Duży obraz przedstawiał Matkę Bożą trzymającą Jezusa. Głowy Jezusa i Maryi ozdobione były koronami, wokół wisiały tabliczki wotywne i inne srebrne wota oraz korale. Na zasuwie ołtarzowej był obraz św. Barbary. Z boków były figury św. Rocha i św. Sebastiana. W drugiej kondygnacji znajdowała się statua św. Trójcy, z boku zaś figura męczenników - Wawrzyńca i Jana Nepomucena. Na wierzchołku ołtarza umieszczony był Baranek Boży, zaś z boków figurki św. Łucji i św. Katarzyny. Ołtarzem tym opiekowało się bractwo literackie.
Ołtarz piąty z trzema drewnianymi gradusami i czterema mosiężnymi kandelabrami poświęcony był św. Antoniemu z Padwy. W środku umieszczono obraz przedstawiający świętego trzymającego za rękę małego Jezusa. Głowy Jezusa i Antoniego ozdobione były srebrnymi koronami, ponadto Jezus trzymał w ręku kulę ziemską, także srebrną, zaś św. Antoni srebrną lilię. Obraz otaczały rzędy wot różnych rozmiarów i kształtów. W górze był obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, obok figura św. Franciszka Serafickiego i św. Jana Kapistrana. Na szczycie ołtarza umieszczona była figura świętych Aniołów Stróżów. Ołtarz był drewniany, rzeźbiony, częściowo złocony, częściowo wysrebrzany. Opiekował się nim cech krawców. Przy nim odprawiano msze rocznicowe za zmarłych konfratów z cechu, zaś żyjący troszczyli się o wino, wosk i stypendia mszalne.
Ołtarz szósty także był drewniany, rzeźbiony, malowany, nakryty trzema obrusami, miał w środku obraz św. Stanisława, biskupa krakowskiego, obok zaś drewniane figury św. Władysława i św. Franciszka serafickiego. W górnej kondygnacji był obraz św. Małgorzaty, zaś na wierzchołku rzeźba Michała Archanioła. Ołtarzem opiekował się cech tkaczy sierpeckich, oni też dbali o oświetlenie, wosk i łój.
Ołtarz siódmy, drewniany i rzeźbiony, w środku miał obraz Jezusa Ukrzyżowanego. Głowa Chrystusa nakryta była srebrną koroną, także miejsca ran zaznaczone były srebrnymi ornamentami. Obraz okalały liczne wota. W górnej kondygnacji był obraz Matki Boskiej Bolesnej w formie Piety. Obraz Ukrzyżowania fundowali sierpeccy sukiennicy, którzy opiekowali się także ołtarzem.
Ołtarz ósmy był drewniany z murowaną mensą, ozdobiony świecami i kandelabrami, w środku miał malowidło na desce przedstawiające scenę Przemienienia Pańskiego. Postaci Chrystusa towarzyszyli prorocy - Mojżesz trzymający tablice z przykazaniami i Eliasz z mieczem. Wokół wisiały srebrne wota i inne pamiątki. W drugiej kondygnacji znajdował się także malowany na desce obraz Zmartwychwstania Pańskiego. Ołtarzem opiekowały się cechy kowali, cieśli, kołodziejów i stolarzy. Podobnie jak przy innych ołtarzach, tak i przy tym odprawiane były nabożeństwa za zmarłych członków cechu i msze w święta parafialne.
W kościele były organy oraz 2 konfesjonały. Cały budynek otoczony był drewnianym parkanem.

Wielkich zniszczeń dokonywały pożary. W 1630 r. kościół spłonął, podobnie jak klasztor na górze Loret. Wielki pożar miasta miał miejsce 21 V 1794 r. Poza farą, spłonęły wówczas także kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i Św. Ducha. W pożarze spłonęło całe wyposażenie wnętrza kościoła
po tym pozarze kościól farny w pełni odbudowano dopiero w 1864r. - większość prac ukończono w 1844 r., jednak nie odbudowano dachu nad wieżą

W czasie okupacji hitlerowskiej kościół został zamieniony na magazyn.
Gruntownej renowacji dokonano w latach 1952-1953.

KOŚCIÓŁ PW. ŚWIĘTEGO KRZYŻA

Data powstania, oddalonego ok. 2 km od centrum miasta kościoła pw. Św. Krzyża jest obecnie nieznana. Istnieje notatka w aktach biskupich, zaświadczająca, iż w 1484 r. w sporze o dzielenie odpustów powoływano się na dawny zwyczaj w tym kościele.
Zbudował go prawdopodobnie w I poł. XIV w. właściciel Piastowa lub Miłobędzina - z rodu Jastrzębców - możliwe, że był to kasztelan sierpecki Jan z Bonisławia lub któryś z jego współrodowców.
Sama budowla została wzniesiona z kamienia, zaś skarpy i obramowania wykonano z cegły. Taki sposób budowania świadczy, iż kościół ten powstał dość wcześnie.
Budynek, z murowaną sklepioną zakrystią, kryty był gontem. Miał 2 wejścia oraz 3 okna.
Wewnątrz znajdowały sie 3 ołtarze, z czego ołtarz główny otoczony był balustradą i ozdobiony obrazami.
W 1589 r. odnowiono dach i obrazy z głównego ołtarza, wstawiono nowe szklane okna. Ponadto cały budynek ogrodzono. Remont ten przeprowadzono z polecenia wnuczki wojewody rawskiego Andrzeja Sieprskiego - Gembartowej.
Wojciech Miłobędzki ufundował za 40 florenów dzwon.

Około XVI/XVII w. sukiennik sierpecki Orawaz ufundował przy kościele kaplicę pod wezwaniem Św.Krzyża na cmentarzu dla zmarłych na zarazę. Jednak w roku 1794 kościół i kaplica popadły w ruinę.
Wyposażenie bądź uległo zniszczeniu, bądź zostało rozgrabione. Wiadomo, iż malowany na płótnie obraz Jezusa Ukrzyżowanego przeniesiono do klasztornej kaplicy.
Obecnie z dawnego kościoła pozostał jedynie fragment ściany północnej i fundamenty.
Przez wiele lat miejsce, w którym stał kościół nazywano Borkiem Sierpeckim, zaś dokumenty z XVII w. mówią, iż znajdował się pod lasem. Jednakże już w 1837 r. wzmiankowano, iż ruiny po kościele znajdują się na polu.

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. DUCHA

Początki kościoła pw. Św. Ducha nie są znane. Wiadomo, że istniał na pewno już pod koniec XV w. W 1491 r. otrzymał od Stolicy Apostolskiej odpusty z okazji święta poświęcenia kościoła oraz świąt Epifanii, Zwiastowania i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Znany jest także z imienia prezbiter w 1493 r. - Maciej.

Kościół usytuowany jest na Starym Mieście, przy placu Chopina.
Wzniesiono go w stylu gotyckim, z czasem został zbarokizowany. Budowniczym kościoła był zapewne murator Jan z Przasnysza z synami Mikołajem i Piotrem. Zbudowano go z cegły, na planie prostokąta, jako obiekt jednonawowy z niewyodrębnionym prezbiterium.
Okna ostrołukowe, dach dwuspadowy z ażurową wieżyczką na sygnaturkę, zwieńczoną cebulastym, blaszanym hełmem.

Na ołtarzu głownym umieszczono,istniejącą do dzisiaj rzeźbę św. Trójcy, przypisywaną szkole Wita Stwosza.
Obok ołtarza głównego, po prawej jego stronie, obok wgłębienia w ścianie, w którym przechowywany był Najświętszy Sakrament, stał murowany ołtarz bez nastawy, zaś ściana za nim była malowana.
Po tej samej stronie mieścił się trzeci ołtarz, także murowany, w nastawie miał rzeźbę Ukrzyżowania i Miłosierdzia Bożego.
Czwarty ołtarz z lewej strony ołtarza głównego także murowany, posiadał rzeźbę św. Katarzyny.

Na ścianach wewnątrz znajduje się polichromia z 3-ciej dekady XVI w., którą odkryto dopiero w 1958 r. w trakcie prac renowacyjnych.

Kościół od strony północnej miał murowaną sklepioną zakrystię, pokryty był dachówką, wewnątrz zaś posiadał drewniany sufit pokryty malowidłami, podobnie jak ściany.
Podłoga pierwotnie była z desek. W połowie XVIII w. posadzka w prezbiterium była z cegły, zaś na nawie z gliny.

Cmentarz przykościelny był ogrodzony. Obok cmentarza stał murowany dom mieszkalny dla prepozyta i drugi drewniany .
Był to przytułek (szpital) dla starców i chorych, wzniesionym w latach 1518-1519, z fundacji Zygmunta Starego. Posiadał dwa ogrzewane pomieszczenia i trzy izby. W 1597 r. przebywało w nim 8 osób: cztery kobiety i 4 mężczyzn. W tym samym roku wydano specjalne ustawy, w myśl których szpital miał nie przyjmować "pijaniców, kosterów albo nierządnych". Na pożywienie przeznaczano co kwartał 2 korce kaszy, 1 korzec grochu, połeć mięsa, sadło, garniec masła, kopę gomułek. Ponadto mężczyźni otrzymywali po 6 groszy, kobiety - po 5 groszy. Pensjonariusze uprawiali jarzyny na grządkach w ogrodzie obok szpitala.
Tak więc od 1518 r. kościół funkcjonował jako kaplica szpitalna, przy przytułku.

W roku 1614 kościół Św. Ducha, po pożarze otrzymał wystrój barokowy.
21 V 1794 ogromny pożar miasta strawił także kościół pw. Św. Ducha.

W okresie III - VIII 1939 r. stacjonowała w Sierpcu i okolicy Nowogródzka Brygada Kawalerii pod dowództwem gen. Wł. Andersa.
Obecnie na budynku starej plebanii przy kościele św.Ducha, gdzie w 1939 r.mieszkał gen. Anders umieszczono tablicę pamiątkową.

W V 2002 r. zakończono prace renowacyjne polichromii odkrytej w 1958 r.

KOŚCIÓŁ PW. WNIEBOWZIĘCIA NMP I KLASZTOR SS. BENEDYKTYNEK

Klasztor i kościól pw. NMP jest największym zabytkowym zespołem architektonicznym w Sierpcu. Wcześniej zbudowany w stylu gotyckim, po wielu renowacjach utracił ten charakter.
Kościół składa się z prostokątnie zamkniętego prezbiterium i głównej nawy z okazałą ścianą frontową. Przy południowej ścianie prezbiterium w 1566 r. dobudowano kaplicę grobową, na życzenie Urszuli Lwowskiej, wnuczki Prokopa Sieprskiego, wdowy po Marcinie Ostrorogu, kasztelanie kowalskim. Kaplica otwarta jest ku prezbiterium wysoką, półkoliście zamkniętą arkadą. Przy nawie znajduje się kruchta.
Okna zamknięte półkoliście, dachy dwuspadowe.
Początkowo jedynie prezbiterium miało murowane sklepienie, reszta kościoła miała dach drewniany. Z czasem dach pokryto dachówką.
Przy kościele usytuowany był cmentarz, otoczony drewnianym parkanem. Na cmentarzu stała drewniana dzwonnica z 3 dzwonami. Najmniejszy, czwarty dzwon wisiał w kościele.
Główne wejście do kościoła od strony zachodniej zdobi gotycki portal z profilowanej cegły. Kościół początkowo miał także dwa wejścia boczne.
Wewnątrz kościoła w neogotyckim ołtarzu głównym, umieszczona jest gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z poł. XIV w.

Wewnątrz znajdowało się dawniej 9 ołtarzy, od 1699 r. - osiem.
Ołtarz główny murowany,dwukondygnacyjnej nastawie posiadał rzeźbioną scenę zaśnięcia NMP w otoczeniu apostołów, a w górnej scenę koronacji Matki Bożej przez Boga Ojca i Syna.
Po stronie zakrystii w prezbiterium stał murowany ołtarz z zachowaną do dziś rzeźba NMP z Dzieciątkiem na ręku. Rzeźbę wynoszono na ołtarz tylko w czasie uroczystości, a na co dzień przechowywana była w zakrystii.
Przy ścianie południowej był murowany ołtarz z rzeźbioną nastawą przedstawiającą scenę Narodzenia: Dzieciątko Jezus, Najświętszą Marię Pannę, św. Józefa, a w drugiej kondygnacji był obraz Ukrzyżowania.
Po tej samej stronie, bliżej głównego wejścia, był następny ołtarz z rzeźbą Matki Bożej.
Przy ścianie północnej w nawie były trzy dalsze ołtarze: pierwszy z nich posiadał obraz Wniebowzięcia NMP, drugi zawierał obraz św. Anny, przy nim było bractwo św. Anny erygowane przez biskupa Piotra Wolskiego w 1590 r.
Trzeci ołtarz zawierał rzeźby NMP, św. Jana Ewangelisty, wykonane zapewne przez miejscowych snycerzy.
Wszystkie powyższe ołtarze określono jako stare. Na belce tęczowej były rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego, a po jego bokach postacie Najświętszej Marii Panny i św, Jana Ewangelisty.

Przy kościele znajduje się barokowy budynek klasztorny z pocz. XVIII w., murowany z cegły. Zbudowany jest na planie odwróconej litery L, dwukondygnacyjny. Pomieszczenia przyziemia sklepione kolebkowo-krzyżowo, okna prostokątne.
Dach jest czterospadowy, nad łącznikiem siodłowy, kryty dachówką. Wewnątrz klasztoru znajdują się barokowe obrazy.

W skład zespołu architektonicznego wchodzi również barokowa, murowana z cegły dzwonnica, zbudowana w końcu XVIII w. Ma kształt czworoboku, z dwiema półkoliście zamkniętymi arkadami i dwuspadowym dachem, krytym dachówką.

Elementem uzupełniającym całość jest studzienka obudowana w 1901r. na planie ośmiokąta.

Najstarsze wzmianki o klasztorze pochodza z lat 1597-98 z akt wizytacji.

Budowę kościoła pw. NMP rozpoczęto w czasie epidemii w 1483r., w miejscu domniemanego objawienia się Najświętszej Panny Marii klerykowi Andrzejowi z Sierpca. Budowę ukończono w 1488 r. Fundatorami byli bracia Prokop i Feliks Sierpscy.
W 1484 r. biskup płocki Piotr z Chodkowa ustanowił przy kościele p.w. Wniebowzięcia NMP kolegium 6 mansjonarzy, których zadaniem było spełnianie określonych funkcji liturgicznych i pomoc w pracy duszpasterskiej w parafii. Ich przełożonym został proboszcz sierpecki.
Kościół był drewniany, zaś w 1513 r. uległ spaleniu. Na jego miejscu w tym samym roku, staraniem Prokopa Sieprskiego, postawiony został kościół murowany- gotycki oraz osadzono mansjonarzy przy kościele.
Najprawdopodobniej od 1597 r. mansjonarze sierpeccy prowadzili szkołę dla chłopców.

W 1620 r. staraniem Zofii Potulickiej ze Zbąskich, właścicielki części Sierpca, sprowadzono 6 benedyktynek z Chełmna, dla których wybudowano drewniany klasztor.
W 1625 r. było 7 zakonnic, w 1651 r. - 48, zaś w 1696 r. - 40.
W 1624 r. Zofia Potulicka w klasztorze sierpeckim przyjmowała obiadem króla Zygmunta III.
13 IX 1624 Zofia Potulicka przepisała na uposażenie klasztoru połowę Sierpca i przyległe wioski: Dąbrówka, Żarówka, Studzieniec, Rochocin, Szczutowo, Blizne, Urszulewo, Susk, Dziembakowo i Rogieniczki a także kilka młynów (ogółem 146 włók ziemi). Dzięki temu klasztor sierpecki stał się jednym z największych właścicieli ziemskich na Mazowszu.

W 1630 r. klasztor spłonął.
W X 1655 r. oddział szwedzki pod dowództwem płk. Izraela m.in. obrabował kościoły i klasztor.
Ponownie klasztor spłonął w 1703 r., po czym został odbudowany jako budowla murowana w stylu barokowym. Wybudowano wówczas przy klasztorze drewniany kościół pw. Św.Rocha. Spłonął on w 1794r., podonbnie jak i pozostałe kościoły: farny, p.w. Wniebowzięcia NMP i Św. Ducha. Kościół pw. NMP starcił w pożarze dach i wyposażenie wnętrza. Obecne pochodzi z XIX w.

8 XI 1864 r. klasztor s.s. Benedyktynek w Sierpcu zaklasyfikowano do tzw. nieetatowych, co wiązało się z zakazem przyjmowania nowych sióstr. Kiedy ich liczba spadła poniżej 8, zakon zlikwidowano w 1896, przenosząc pozostałe zakonnice do Łomży.
Podobny los spotkał szkołę dla dziewcząt istniejącą przy klasztorze, z uwagi na brak sióstr do jej prowadzenia.

Szkołę ponownie założono w roku 1907, jako język elementarny wprowadzając polski.

Po likwidacji zakonu, sierpecki klasztor został przeznaczony na więzienie. Taką funkcję spełniał także w okresie międzywojennym.
Również w czasie II wojny światowej Niemcy wykorzystywali klasztor jako więzienie, zaś pomordowanych przez nich ludzi upamiętnia obecnie tablica na murze.
3 V 1947 r. budynek klasztoru sierpeckiego przywrócono Benedyktynkom.
W latach 1965-75 przeprowadzono gruntowny remont kościoła starając się przywrócić czystość dawnego stylu.

Obecnie ten zabytkowy obiekt jest zagrożony poprzez usuwanie się wzgórza, na którym stoi.

KOŚCIÓŁ PW. ŚW.MAKSYMILIANA KOLBEGO

W latach 30-tych XIX w. w Sierpcu była znaczna grupa ludności pochodzenia niemieckiego, zajmując się przeważnie kupiectwem i rzemiosłem. Ponieważ najczęściej osadnicy ci byli wyznania ewangelicko-augsburskiego, w 1837 r. erygowano w Sierpcu parafię ewangelicką . Kościół ewangelicki wzniesiono w latach 1911-1913.
Zbudowano go w stylu neogotyckim, wg projektu architektonicznego Bolesława Zienkiewicza.
Po roku 1945 Niemcy opuścili te tereny, zaś kościół był niszczony przez kradzieże i dewastacje. W wyniku starań władz kościelnych pod koniec 1946 r. przydzielono Kościołowi rzymsko-katolickiemu opuszczony obiekt.
Wnętrza wymalowano i przystosowano do kultu, we IX 1947 r. dokonano poświęcenia świątyni i zaczęto odprawiać tam nabożeństwa, głównie dla młodzieży szkolnej, w związku z czym nazywano go kościołem szkolnym.
Użytkowanie kościoła oparte było na dzierżawie, którą sukcesywnie przedłużano.
W latach 60-tych prowadzone były rozmowy między władzami kościelnymi obu wspólnot w sprawie kupna kościoła od Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W 1968 r. przystąpiono do remontu świątyni i jej wymalowania.
W XII 1968 r. w Warszawie sporządzono akt notarialny kupna-sprzedaży posiadłości kościelnej ewangelickiej w Sierpcu na rzecz parafii rzymsko-katolickiej w Sierpcu. Od tej pory parafia sierpecka jako prawny właściciel mogła przystąpić do zamierzonych modernizacji i nowych inwestycji.
8 IX 1981 r. biskup płocki Bogdan Sikorski erygował przy tym kościele parafię pod wezwaniem Maksymiliana Kolbego. Kościół rozbudowano oraz dobudowano plebanię.

CERKIEW PRAWOSŁAWNA (obecnie nieistniejąca)

Cerkiew w Sierpcu powstała w związku z ulokowaniem w Sierpcu stałego garnizonu rosyjskiego. Wybudowano ją w latach 1884-1887, według projektu budowniczego Guberni Płockiej-Józefa Górskiego. Posiadała kolumnowy portyk prowadzony na całą wysokość budynku i należała do okazalszych i ładniejszych w guberni płockiej.
Funkcjonowała do ok. 1915 r. W czasie I wojny światowej uległa częściowemu zniszczeniu, ponadto w 1917 r. rozebrano 3 kopuły na cerkwi (a także kaplicę na cmentarzu prawosławnym).
W okresie międzywojennym budynek przebudowano, jednakże sama forma architektoniczna pozostała (zachowano okazały portyk kolumnowy na całą wysokość budynku). Mieściły się w nim: Starostwo Powiatowe, mieszkanie Starosty, Powiatowy Urząd Ziemski, Powiatowa Komenda Policji Państwowej, Powiatowa Komenda Straży Pożarnej, Powiatowa Komenda Przysposobienia Wojskowego oraz siedziba Powiatowego Lekarza Weterynarii.
Po II wojnie światowej w budynku miała siedzibę Powiatowa Rada Narodowa.
Obecnie w budynku, którego forma od lat międzywojennych pozostała niezmieniona , mieści się Sąd Rejonowy.

RATUSZ MIEJSKI

Ratusz wzniesiono w 1841 r. przy Starym Rynku (obecnie plac Kardynała Wyszyńskiego).
Mieści sie w nim współcześnie Muzeum Wsi Mazowieckiej.

Jest to murowana z cegły budowla w stylu klasycystycznym. Wzniesiony został na planie prostokąta, na kolebkowo sklepionych piwnicach, piętrowy.
Ma pięcioosiową fasadę o kondygnacji rozdzielonych gzymsem kordonowym. Pośrodku, ponad wejściem, znajduje się balkon z żeliwną balustradą.
Dach jest dwuspadowy z czworoboczną wieżyczką zegarową, zwieńczoną ażurową latarnią na dzwon.

Do wybuchu II wojny światowej mieścił się w nim Magistrat, gabinet Burmistrza oraz posterunek Policji Państwowej.Odbywały się w nim także posiedzenia Rady Miejskiej

KASZTELANKA

Najpiękniejszą formą architektoniczną spośród wszystkich zabytkowych domów w Sierpcu odznacza się dom drewniany wzniesiony najprawdopodobniej na przełomie XVII/XVIII w. zwany powszechnie "Kasztelanką" (ul.Kasztelańska).
Dom jest podpiwniczony, wzniesiony na fundamentach kamiennych. Piwnice są sklepione kolebkowo, posiadają także korytarz, do którego prowadzi przejście arkadowe o łuku koszowym. Piwnice datowane są na przełom XVI/XVII w., ponadto ich obrys jest większy niż obrys budynku, co świadczy o tym, iż obecny budynek nie jest pierwszym stojącym w tym miejscu.
Gzyms podokapowy, profilowany.
Szczególną uwagę zwraca dach łamany polski. Upowszechnił się on w Polsce szlacheckiej właśnie na przełomie XVII i XVIII w., stąd można wnioskować, iż budynek pochodzi z tego właśnie okresu.

Nazwa "Kasztelanka" przylgnęła do budynku dopiero w połowie lata 50-tych XX w. i pewne jest, iż nie ma nic wspólnego z siedziba kasztelana.
Jest jednakże pozostałością po rozległym zespole dworskim. Poza dworkiem były tu jeszcze: drewniana oficyna przyłączona do dworku, budynek gospodarczy, stajnia kamienno-gliniana, drewniany spichlerz oraz dwie duże stodoły.
Ponadto ze względu na bliskość rozwidlenia dróg, można domniemywać, iż mieściły się tu kuźnia i karczma.

JATKI MIEJSKIE

XIX-wieczne, neogotyckie murowane jatki wybudowano w 1830 r., na Nowym Rynku (obecnie plac Chopina).
12 pomieszczeń przeznaczono na jatki rzeźnicze, 8 na piekarnicze. Mieszkańcy mogli zaopatrywać się w nich także w mięso koszerne.

NAGROBKI

Zabytkowe nagrobki znajdują się na cmentarzu parafialnym - m.in. Ludwika Bytnera (zm. 1848 r.), Wojciecha Chrzanowskiego (zm. 1848 r.) i wielu innych.