"Przyszłość - przeszłości..." - monografia zagadnień związanych z obecnością społeczności ewangelickiej w Białasach

Przyszłość - przeszłości: renowacja cmentarza ewangelickiego w Białasach - etap II, pod red. Tomasza Kowalskiego, Sierpc: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej 2012

Rok wydawniczy 2012 należy w Sierpcu do Tomasza Kowalskiego. "Przyszłość - przeszłości: renowacja cmentarza ewangelickiego w Białasach - etap II" to już drugie wydawnictwo firmowane jego nazwiskiem. Książka ukazała się niespełna miesiąc po przewodniku "Święci mazowieckich dróg: ziemia sierpecka" (październik 2012). Tym razem młody student Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu figuruje jako redaktor tomu - większość tekstów i opracowań w publikacji jest jego autorstwa, ale na kartach książki znalazły się także relacje innych osób związanych z omawianym w książce projektem.

Tomasz Kowalski przetarł historyczne ścieżki, jeśli chodzi o poznanie dziejów ewangelickich osadników w Sierpcu i okolicach. Swoje wieloletnie zainte­resowania przełożył zarówno na publikację szeregu artykułów na temat ewangelików, zrealizowanie filmu dokumentalnego o życiu dawnych mieszkańców podsierpeckiej wsi Osówka, ale także na ciężką fizyczną pracę, którą włożył wraz z grupą wielu Przyjaciół w renowację aż trzech zdewastowanych cmentarzy ewangelickich: w Osówce, Czartowni i Białasach.

"Przyszłość - przeszłości..." jest monografią zagadnień związanych z życiem ewangelików w Białasach, Szczutowie, Bliźnie, Szczechowie i Jaźwinach oraz renowacją cmentarza ewangelickiego w Białasach, której to podjęła się sierpecka młodzież przy wsparciu swoich licznych kolegów. Książka zawiera omówienie historii i działalności kantoratu ewangelickiego w Białasach, tamtejszej szkoły, dzieje cmentarza, ewidencję odkrytych nagrobków wraz z opisem, inskrypcją, wymiarem, opisem przeprowadzonych prac oraz wszelkimi uwagami. Autorowi udało się nawet ustalić dużą część nazwisk dawnych mieszkańców omawianych terenów, co z pewnością będzie nieocenionym źródłem wiedzy dla osób poszukujących informacji o swoich przodkach. Jest tu też szczegółowy opis projektu renowacji z 2012 roku wraz z jego założeniami, poszczególnymi etapami realizacji i efektami prac. W książce znalazły się także subiektywne relacje dwóch wolontariuszek pracujących na cmentarzu oraz refleksje i materiały, będące pokłosiem konferencji naukowej, która miała miejsce we wrześniu 2012 roku w Szczutowie, a dotyczyła zagadnień obejmujących projekt renowacji. Całość uzupełniają archiwalne, unikalne i niepublikowane dotąd zdjęcia obrazujące życie dawnych mieszkańców naszych terenów, zdjęcia z prac na cmentarzu (dla porównania przedstawiono fotografie sprzed i po odnowieniu danego obiektu), mapy i wykresy.

Książkę wydało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej, a jej promocja odbyła się w dniu 3 listopada 2012 roku w Gimnazjum w Szczutowie.

Niniejsza publikacja jest kolejnym dowodem na stopniową zmianę sposobu myślenia o dawnych, ewangelickich mieszkańcach sierpeckich ziem, na które to myślenie niebagatelny wpływ miały wydarzenia II wojny światowej. O zwrot w stosunkach polsko-nie­mieckich zabiegają młodzi ludzie, to oni nakreślają historię osadnictwa, współżycia dwóch kultur. To bardzo cenna wśród sierpeckich książek publikacja, naświetlająca dawne zdarzenia do tej pory nieznane szerszemu gronu sierpczan. Dzięki takim książkom ważny etap sierpeckiej historii zostanie utrwalony i niezapomniany wraz z odejściem ostatnich pamiętających przedwojenne czasy ludzi.