"Wspomnienia sierpczan" po raz drugi

Magdalena Staniszewska [Red.], Wspomnienia sierpczan. T.2, Sierpc: Miejska Biblioteka Publiczna, 2016 r.

Wspomnienia to obrazy przeszłości, tego, co minęło, a co jest jednym z podstawowych budulców naszej tożsamości i życiowego doświadczenia. Pozwalają na nowo przeżywać chwile szczęścia, wracać z nostalgią do miejsc i ludzi, z którymi gdzieś na mapie życia zetknęły się nasze drogi, są też powodem do refleksji nad zawiłością losów i skomplikowanymi międzyludzkimi relacjami. Gdy są przekazywane i utrwalane, żyją też w innych, nabierają nowego znaczenia - mogą być drogowskazem, przestrogą, inspirować do dalszego zgłębiania danej tematyki.

Od ukazania się pierwszego tomu "Wspomnień sierpczan" mijają prawie dwie dekady. Książka zainteresowała ogromne rzesze sierpczan. Była wielokrotnie cytowana w opracowaniach historycznych, stała się przyczynkiem dokładnie­jszego zbadania poruszanych zagadnień, także zweryfikowania pewnych faktów. I wreszcie cel, o który przecież przede wszystkim chodzi w książkach - wywołała emocje tak wielu osób!

Ukazanie się drugiego tomu było zatem kwestią czasu i swego rodzaju imperatywem, by ocalić dla kolejnych pokoleń sierpczan historie zarówno jednostek, jak i całych zbiorowości.

W drugim tomie "Wspomnień..." znalazły się 22 opracowania 17 autorów. W większości są to teksty publikowane po raz pierwszy, udostępnione Wydawcy przez autorów lub członków rodzin, 3 prace publikowane były wcześniej w niskonakładowych i trudno dostępnych w sprzedaży czasopismach. Zdecydowana większość opracowań oparta jest na osobistych doświadcze­niach ich autorów, ale jest też kilka tekstów, którym kształt literacki nadały inne osoby - członkowie rodzin lub sierpeccy regionaliści, którym od lat bliska jest idea utrwalania sierpeckich wydarzeń. Są to historie, które powstały na podstawie wielogodzinnych rozmów lub dokumentów, które pozwoliły na dokładniejsze zbadanie danego zagadnienia.
Opracowania poddane zostały pewnym obróbkom edytorskim - głównie korekcie błędów językowych, a gdzieniegdzie poprawiono ewidentne pomyłki w datach czy nazewnictwie. Przy niektórych opisach znalazły się przypisy, przede wszystkim objaśniające i odsyłające do źródeł, które poszerzają wiedzę na temat danej osoby, miejsca czy wydarzenia.

Zawarte w tomie wspomnienia mają szeroki przedział czasowy obejmujący XX wiek. Losy jednostek i rodzin związanych z Sierpcem i okolicami ukazane są na tle przełomowych dla historii Polski i świata wydarzeń, jak wojna polsko-rosyjska 1920, obydwie wojny światowe, a nawet igrzyska olimpijskie. Wspomnienia pozwalają wtopić się w klimat przedwojennego miasteczka, pełnego kolorytu związanego z jego wielonarodowym charakterem. Opisana została też groza wojny, strachu związanego z niepewnością jutra, szczególnie mocno zaakcentowany został dramat rodzin, a zwłaszcza wyjątkowych bohaterek tych wspomnień - kobiet - niezwykle dzielnych, silnych, które z dnia na dzień traciły oparcie mężczyzn, zostając same z gromadką małych dzieci. Wreszcie szeroki horyzont powojennej sierpeckiej rzeczywistości, odradzania się tutejszego przemysłu, ponowny rozkwit instytucji i rodzinnych firm. Wyjątkowego charakteru publikacji nadają reminiscencje związane ze szczegółowym odtworzeniem wyglądu sierpeckich ulic - 11 Listopada (Warszawskiej, Daszyńskiego), Świętokrzyskiej, Płockiej (Rydza Śmigłego), dawnej dzielnicy Włóki, Bolesława Prusa ("Tryfty"), świętego Wawrzyńca (Związków Zawodowych) i innych. W publikacji znalazły się też opisy dziecięcych zabaw, obyczajów, sposobów spędzania przez sierpczan wolnego czasu.

Opracowania wzbogacają relacje z wydarzeń, które przed kilkudzie­sięciu laty miały miejsce w podsierpeckich wsiach, jak: Borkowo Wielkie, Mieszczk czy Susk. Pamięci przywrócone zostały tu zwłaszcza miejsca zupełnie nieznane najmłodszemu pokoleniu - dworki, szkoły, kuźnie. Ich plastyczny opis, sielskość, malowniczość pozwalają przenieść się myślami do chwil i czasów, których nie ograniczał pęd codzienności i konsumpcjonizm.

Wreszcie kilka tekstów odnoszących się do szkolnictwa, zarówno tego przedwoje­nnego, okupacyjnego (tajne nauczanie), jak i drugiej połowy XX wieku. Na szczególną uwagę zasługują też życiorysy osób do tej pory mało poznanych, a które w istotny sposób wpisały się w dzieje miasta i okolic.
Wartość publikacji podnoszą opublikowane w niej zdjęcia i dokumenty. Są one uzupełnieniem wspomnień, oddają atmosferę danego momentu, pobudzają do refleksji o przemijalności i potrzebie utrwalania ulotnych chwil w życiu.

Niniejsza publikacja nie ma charakteru pracy naukowej. Opisane w niej wydarzenia ukazane są z perspektywy osób je opisujących, a więc naznaczone nutą subiektywizmu w ocenie i przedstawieniu faktów. Mam nadzieję, że tak jak w przypadku pierwszego tomu, ten także wywoła dyskusję, a także zainspiruje kolejne osoby, do zapisywania i przekazywania swoich niezwykłych przeżyć dla jak szerszego poznania historii naszej małej Ojczyzny.

Za cenne wspomnienia i za zaufanie dziękuję serdecznie wszystkim Autorom. Wiem, że kosztowało to Państwa wiele emocji, przeżywania na nowo pewnych zdarzeń. Cieszę się, że przełamaliście opór przed dzieleniem się bardzo osobistymi odczuciami, wydarzeniami, w których uczestniczyliście, a także rodzinnymi pamiątkami, jak zdjęcia, dokumenty, przedmioty. Ich wartość jest ponadczasowa, a za sprawą niniejszej publikacji przetrwają w pamięci kolejnych pokoleń sierpczan.

Powyższy tekst jest "Słowem wstępu" redaktorki 2. tomu "Wspomnień sierpczan" Magdaleny Staniszewskiej.

Magdalena Staniszewska [Red.], "Wspomnienia sierpczan". T. 2, Sierpc: Miejska Biblioteka Publiczna w Sierpcu, 2016, 332 s.; il.