Polacy i Żydzi: ofiary niemieckiej okupacji Ziemi Sierpeckiej w latach 1939-1945

Z. Dumowski, K. Stręciwilk [red.]: Polacy i Żydzi ofiary niemieckiej okupacji Ziemi Sierpeckiej w latach 1939-1945, Sierpc [2018]

Początek roku 2018 przyniósł w Sierpcu nową publikację ukazującą się pod auspicjami Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej. Niestety to ostatnia książka, nad którą pracował wieloletni prezes TPZS, wydawca, inicjator sierpeckiego ruchu wydawniczego, Zdzisław Dumowski (zmarł 13 maja 2018 r.).

Jak czytamy we wstępie Zdzisława Dumowskiego: "Książka ma z założenia charakter lokalny, co najwyżej regionalny i jej celem jest pokazanie zniuansowanego obrazu prawdy o niemieckiej okupacji Ziemi Sierpeckiej w latach 1939-1945".

Publikacja jest wspólnym dziełem grupy sierpeckich autorów, wśród których znaleźli się: dr Bogumiła Dumowska, Zdzisław Dumowski, Michał Weber, Krzysztof Stręciwilk i współpracujące z nim Elżbieta Żendarska oraz Anna Stręciwilk.

We wstępie autorstwa Zdzisława Dumowskiego znajduje się geneza książki oraz subiektywne refleksje autora dotyczące współczesnych relacji polsko-żydowskich i polsko-niemieckich.

Ten sam autor wraz z Krzysztofem Stręciwilkiem nakreśla w kolejnym rozdziale tło historyczne opisywanych wydarzeń.

Z kolei dr Bogumiła Dumowska przedstawia historię żydowskiej gminy wyznaniowej w Sierpcu oraz przytacza wspomnienia osób ocalonych z Holocaustu. Swój rozdział opiera na wydanej po raz pierwszy w 2006 roku książce "Gmina Sierpc. Księga Pamięci", przy opracowywaniu której współpracowała (Gmina Sierpc. Księga Pamięci doczekała się aż trzech wydań w 2006, 2007 i 2014 roku, z czego to ostatnie nie jest udostępnione do publicznego użytkowania).

Michał Weber swoje rozdziały poświęcił historii sierpeckiego klasztoru sióstr benedyktynek oraz istniejącemu w nim od 1915 roku więzieniu. Tematyka więzienia poruszana była już nieje­dnokrotnie na łamach sierpeckiej prasy czy w publikacjach zwartych, a autor uporządkował tę wiedzę, zweryfikował ją i zdecydowanie poszerzył zakres źródeł, na których oparł swoje opracowanie. Za sprawą poszukiwań w Instytucie Pamięci Narodowej M. Weber ustalił też listę 49 Polaków zamordowanych w sierpeckim więzieniu (przypuszczalna liczba zamordowanych to 85). Liczba ta jest według aktualnych ustaleń poszerzona o kolejne nazwiska (dysponuje nimi Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Sierpc).

Autor dotarł także do przechowywanych w Archiwum Akt Nowych zbiorów nagrań dźwiękowych z dnia 21 listopada 1958 roku i na ich podstawie sporządził stenogram z zeznań Sabiny Szałeckiej (Kozłowskiej), mieszkanki powiatu sierpeckiego, która była świadkiem podczas procesu Ericha Kocha. Szałecka była jedyną znaną osobą, która uratowała się z rzezi, do której doszło w więzieniu w Sierpcu w nocy z 19 na 20 stycznia 1945 roku.

Michał Weber opracował także na potrzeby niniejszej publikacji wykaz osób pochowanych na sierpeckim cmentarzu parafialnym, będących ofiarami wojny z lat 1939-1945.

Najobszerniejszy rozdział książki stanowią "Świadectwa i dokumenty". Ich zebrania podjął się Krzysztof Stręciwilk wraz z pomagającymi mu w tym Elżbietą Żendarską i Anną Stręciwilk. Są to znane już teksty, które w minionych latach znalazły się w sztandarowych sierpeckich publikacjach, jak obydwa tomy "Wspomnień sierpczan" (t.1: 1998, t.2: 2016), książce "Obwód sierpecki Armii Krajowej" (2003), "Ziemia sierpecka znana i nieznana (T. 1: 2007, T. 2: 2015,) publikacjach księdza profesora Michała Mariana Grzybowskiego, autobiograficznej książce Leopolda Zbierzchowskiego "Szczęściarz", biografii "Bronisław Chojnacki - pedagog, społecznik, polityk" oraz w artykułach w prasie lokalnej i regionalnej. Cennym materiałem są niepublikowane dotąd świadectwa zebrane na potrzeby niniejszej publikacji i to one szczególnie podnoszą jej wartość historyczną.

Dopełnieniem książki są archiwalne fotografie i dokumenty. Atutem jest indeks osobowy.

Zdzisław Dumowski, Krzysztof Stręciwilk [Red.], Polacy i Żydzi: ofiary niemieckiej okupacji Ziemi Sierpeckiej w latach 1939-1945, Sierpc: Społeczny Komitet Renowacji Miejsca Pamięci Narodowej w Sierpcu, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej [2018], 447 s., il.

Szukasz informacji o ciekawych książkach? Polecamy videoblog ExLibris dostępny na kanale YouTube i Facebooku