Niniejszy artykuł powstał w ramach współpracy sierpeckiego oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego i strony Sierpc OnLine. Jest skróconą wersją odczytu, który ze względu na sytuację pandemiczną, nie mógł zostać zrealizowany w ramach zaplanowanych na rok 2021 działań.
Po długim czasie trwania pandemii, która znacząco zmieniła nasze życie zawodowe i prywatne jesteśmy mądrzejsi o doświadczenia (często tragiczne) ale również zniecierpliwieni. Zaczynają się procesy niezadowolenia, beztroski oraz próby ignorowania i obchodzenia zasad bezpieczeństwa sanitarnego. Jest to w pewnym sensie zrozumiałe ale krótkowzroczne.
Czy możemy wprowadzić zmiany w naszym życiu, które podniosą naszą odporność obecnie i w przyszłości? Czy jest sposób aby wzmocnić układ odpornościowy człowieka? Czy możemy zrobić to sami? Jaką dietę wybrać? Czy jest to drogie? Czy jest to bezpieczne? Jak bezpiecznie pracować? Kto powinien się zaszczepić się przeciw COVD 19?
Układ obronny, immunologiczny człowieka to złożony mechanizm, w którym współpracują komórki układu odpornościowego. "Wartownicy, ochrona", która rozpozna i zlikwiduje zagrożenie. Mamy tu do czynienia z prawidłowym funkcjonowaniem mechanizmów odporności wrodzonej i nabytej. Odporności wrodzonej tzw. nieswoistej i odporności nabytej - swoistej. Odporność nieswoista - wrodzona, jest pierwszą linią obrony. Chroni człowieka przed wniknięciem patogenów do organizmu. Człowiek jest chroniony przez bariery anatomiczne (skórę, błony śluzowe) i bariery czynnościowe jest to kaszel czy kichnięcie w celu szybkiego oczyszczenia dróg oddechowych, wymioty, biegunki, podwyższenie temperatury organizmu człowieka w celu zniszczenia patogenów. Walkę z patogenami w tej fazie infekcji rozpoczynają komórki fagocytujące - makrofagi, neutrofilie, monocyty. Komórki te są zdolne do fizycznego niszczenia-pochłaniania mikroorganizmów, wirusów, ciał obcych. Ten układ wspomaga szereg mediatorów, którymi są cytokiny. Działania tej fazy obrony po kontakcie z patogenem są natychmiastowe, trwają kilka minut. W większości problemów wystarczają do obrony przed zagrożeniami.
W przypadku gdy odporność nieswoista nie pokona zagrożenia do walki przystępuje kolejny mechanizm obronny. Odporność nabyta jest typem odporności odpowiedzialnej za rozpoznawanie antygenów przez przeciwciała i receptory rozpoznające antygen. Mechanizm odporności swoistej rozpoczyna się kształtować w chwili narodzin i rozwija w ciągu całego życia człowieka. Cechą charakterystyczną jest swoista pamięć immunologiczna. Tworzy się ona w efekcie kontaktu człowieka z czynnikami chorobotwórczymi; bakteriami, wirusami. Za rozpoznanie patogenów odpowiedzialne są komórki układu odpornościowego nazywane limfocytami. Po kontakcie z patogenem w ciągu kilku dni do kilku tygodni tworzy, rozwija się typ odpowiedzi immunologicznej na poznane zagrożenie. Po ponownym kontakcie z patogenem nauczone komórki potrafią szybko i skutecznie zidentyfikować i wyeliminować, zniszczyć zagrożenie. Odporność swoistą budujemy podczas naturalnego kontaktu z patogenami lub w wyniku poddania się określonemu szczepieniu ochronnemu. To dzięki szczepieniom ochronnym organizm człowieka potrafi obronić się przed wieloma chorobami, z którymi bez szczepień, by przegrał. Szczepienia to największe osiągnięcie człowieka w historii nauki.
Poziom odporności organizmu zależy od cech osobniczych, wrodzonych, mówimy tu o uwarunkowaniach genetycznych. Zależy od wieku, płci, ogólnego stanu zdrowia, czystości środowiska w jakim żyjemy i pracujemy, higieny osobistej, aktywności fizycznej, używania czy nadużywania niektórych leków, właściwej diety.
Możemy wydatnie wpłynąć na poprawę zdrowia i zwiększyć swoją odporność na infekcje również wirusowe poprzez zmiany żywieniowe. Prawidłowe odżywianie jest przyjemne i ważne. Musimy dostarczyć organizmowi składniki energetyczne, białka budulcowe, mikro i makroskładniki, witaminy we właściwych proporcjach i jakości. Instytut Żywności i Żywienia rekomenduje spożywanie 4-5 posiłków w regularnych odstępach czasu w ciągu dnia. Organizacje zajmujące się profilaktyką żywieniową: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization), Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA, U.S. Food and Drug Administration), Amerykańskie Towarzystwo ds. żywienia (ASN, American Society of Nutriton), Brytyjskie Stowarzyszenie Dietetyków (BDA, British Dietetic Association), Polskie Towarzystwo Dietetyków nie dysponują dowodami naukowymi, które jednoznacznie potwierdzają, że pojedynczy naturalny produkt spożywczy lub suplement diety powoduje zwiększenie odporności organizmu na zachorowania. Europejski Urząd ds.. bezpieczeństwa Żywności (EFSA, European Food SafetyAuthority) nie wydał jak dotąd zgody na etykietowanie żywności lub suplementu jako produktu chroniącego człowieka przed zakażeniem wirusowym. Należy to uwzględnić podczas zakupów spożywczych.
Wydaje się najbardziej rozsądne przyjęcie do wiadomości, że nie ma cudownej pigułki, diety czy suplementu, który magicznie wzmocni nasz organizm, obroni przed zachorowaniem. Dlatego należy stosować zróżnicowany sposób odżywiania. Dieta czy sposób odżywiania jest naszym indywidualnym wyborem, który należy przemyśleć i konsekwentnie stosować.
Bezpieczeństwo "biologiczne" w pracy to zachowanie zasad rekomendowanych przez Sanepid. Higiena osobista i higiena w miejscu pracy umożliwi nam przetrwanie trudnego czasu pandemii. Zidentyfikowano ponad 650 szkodliwych czynników, z którymi pracownicy mają kontrakt podczas procesów pracy. Dotyczy to, wszystkich pracowników z różnym nasileniem zjawiska.
Szczególnie narażeni są:
-pracownicy służby zdrowia,
-pracownicy laboratoriów przeprowadzających badania biologiczne ludzi i zwierząt,
-pracownicy rolnictwa, leśnictwa, weterynarii,
-pracownicy przemysłu biotechnologicznego, niektórych działów przemysłu rolno-
spożywczego, drzewnego,
-pracownicy oczyszczalni ścieków,
-pracownicy zatrudnieni przy zbieraniu i przetwarzaniu odpadów i śmieci,
-przedstawiciele bardzo różnych branż, które standardowo nie są kojarzone z zagrożeniami biologicznymi: niektóre działy przemysłu włókienniczego, metalurgicznego, górnictwa, konserwatorzy zabytków, bibliotekarze itd..
Z biologicznymi zagrożeniami mamy do czynienia wszędzie tam gdzie spotykamy się w ramach naszych obowiązków pracowniczych z dużymi grupami ludzi: sprzedawca, usługi, urzędnik, bankowiec, nauczyciel. Praktycznie wszędzie tam gdzie są ludzie. Pracownicy ww. branż powinni zwracać szczególną uwagę na bezpieczeństwo biologiczne jak również poddać się jak najszybciej szczepieniom ochronnym.
Czy jesteśmy właściwie poinformowani przez pracodawcę o zagrożeniu wynikającym z charakteru naszej pracy? Pracodawca obowiązany jest chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki - art. 207 § 2 Kp. Informowanie wynik także z art. 226 pkt.2 - określenie i informowanie pracownika o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy. Pracodawca zapewnia ochrony zbiorowe mające na celu obronę przed zagrożeniami są to między innymi: osłony szklane -z tworzyw sztucznych oddzielające pracownika od klienta, zachowanie dystansu społecznego poprzez ustawienie mebli - wyposażenia odsuwających pracowników od siebie, kwarantanna dokumentów i korespondencji . Dla zapewnienia ochrony wydawane mogą być w uzasadnionych przypadkach środki ochrony indywidualnej, które pracodawca kupuje i dostarcza na swój koszt np. maseczki ochronne, rękawice, środki dezynfekujące. Czy pracownik właściwie korzysta ze środków ochrony indywidualnej jest kontrolowane i nadzorowane przez właściwe służby pracodawcy.
Musimy pamiętać, że bezpieczeństwo biologiczne pracy zależy od nas. Jesteśmy odpowiedzialni za odpowiedzialne stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny.
