"Przyszłość przeszłości" - uroczyste zakończenie I etapu prac renowacyjnych na ewangelickich cmentarzach ziemi sierpeckiej - 22.10.2011 r.

Początek uroczystości na cmentarzu w Józefowie (gm. Szczutowo), 22.10.2011 r.

Goście uroczystości podczas nabożeństwa ekumenicznego na cmentarzu.

Druga część uroczystości w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Gójsku.

Tomasz Kowalski - prezes Nieformalnej Grupy Historycznej Ultima Thule, inicjator i koordynator projektu Przyszłość Przeszłości.

"Przyszłość przeszłości" - ta dość tajemnicza nazwa kryje w sobie wartościowe przesłanie - świadectwo pamięci współczesnego pokolenia sierpeckiej młodzieży o przeszłych, a co za tym idzie zapomnianych miejscach, jakimi są ewangelickie cmentarze zlokalizowane na terenie ziemi sierpeckiej. W sobotnie południe 22 października na jednej z takich nekropolii - w Józefowie (dawniej Czartowni) - miała miejsce uroczystość podsumowania pierwszego etapu prac renowacyjnych na trzech ewangelickich cmentarzach: w Osówce, Białasach i Józefowie. Prace te zrealizowała, z udziałem wielu Przyjaciół Nieformalna Grupa Historyczna Ultima Thule.

Osoby, które po raz pierwszy ujrzą cmentarz kolonistów niemieckich w Józefowie, mają raczej wrażenie, że jest to stary park, z pięknymi, potężnymi drzewami. Wiekowe dęby ozłocone promieniami jesiennego słońca dodają temu miejscu dostojeństwa i pewnej tajemniczości. Dopiero po kilkunastu krokach dojrzeć można zarys nagrobków. Akurat w tym miejscu zachowało się około 20 cementowych obmurowań grobowych, dwie tablice inskrypcyjne (jedna niekompletna), oraz 9 żeliwnych krzyży prezentujących wysokiej jakości, dawne rzemiosło kowalskie. Tak wygląda to miejsce teraz, ale jeszcze jakiś czas temu trudno było doszukać się w nim cmentarza. Czas, dzika przyroda i niecywilizowane działania ludzi pozbawiły nekropolię jej dawnej świetności. Podobnie było z cmentarzem w Białasach i Osówce (o licznych inicjatywach związanych z tą miejscowością realizowanych przez Ultima Thule wielokrotnie pisaliśmy na łamach Sierpc Online).

Inicjatywę renowacji starych, zaniedbanych ewangelickich nekropolii na terenie ziemi sierpeckiej rozpropagował młody pasjonat lokalnej historii Tomasz Kowalski. Swoim zapałem zaraził grupę przyjaciół, z którymi stworzył Nieformalną Grupę Historyczną Ultima Thule - zrzeszającą wspaniałą, pełną zapału i chęci do działania sierpecką młodzież. Jednak przy tak dużym stopniu dewastacji wspomnianych cmentarzy siła kilku młodych osób to za mało. W Józefowie pomogli uczniowie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gójsku, kierowani przez swego dyrektora Marka Okonkowskiego oraz nauczycieli. W Białasach wsparcia udzielili z kolei uczniowie Gimnazjum w Szczutowie, zmotywowani przez pedagogów i dyrektora Andrzeja Kapuścińskiego. Swój wkład pracy wnieśli także harcerze, niektórzy mieszkańcy wspomnianych miejscowości, niezbędni w takich okolicznościach sponsorzy prywatni oraz Fundacja Wspomagania Wsi w Warszawie, z której środków, w ramach konkursu "Kultura Bliska 2010" ów potężny projekt był finansowany.

Pierwszy etap projektu "Przyszłość przeszłości" objął lata 2009-2011. Sobotnia uroczystość, którą rozpoczęło nabożeństwo ekumeniczne odprawione przez kleryka Jakuba Retmaniaka reprezentującego Parafię Ewange­licko-Augsburską w Płocku i księdza prefekta Dariusza Pargulskiego z Parafii Św. Mikołaja w Gójsku podsumowywała właśnie ten okres prac. Po modlitwie goście uroczystości zapalili znicze na ocalałych, naprawionych mogiłach, a przy okazji spacerując po terenie nekropolii obejrzeli prace porządkowe i naprawcze, które wykonała młodzież.

Druga część uroczystości odbyła się w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Gójsku. Zaprosił na nią wraz z Tomaszem Kowalskim dyrektor Marek Okonkowski. Rozpoczął ją pokaz multimedialny prezentujący zdjęcia cmentarzy sprzed i po renowacji. Spotkanie w szkole było okazją, by wyrazić podziękowanie szeregowi osób, które wsparły Projekt i pomogły uratować nie tylko pamięć o nieżyjących, ale także dać świadectwo dojrzałości i mądrości, tak bardzo potrzebne w świetle niełatwych stosunków polsko-nie­mieckich, które nadszarpnęła zwłaszcza II wojna światowa. Nie sposób wymienić wszystkich, którzy w sobotę odebrali podziękowania z rąk Tomasza Kowalskiego - prezesa Ultima Thule i Zdzisława Dumowskiego prezesa Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej, które także pomogło w realizacji I etapu Projektu.

Ważnym momentem uroczystości było wręczenie przez Tomasza Kowalskiego na ręce dyrektorów szkół w Gójsku i Szczutowie symbolicznych aktów adopcji cmentarzy w Józefowie i w Białasach. Oznacza to, że szkoły te będą opiekować się cmentarzami w tych miejscowościach i nie pozwolą, by znów dzika przyroda i ludzki wandalizm doprowadziły do ich dewastacji.

Podczas uroczystości głos zabrał także gość z Niemiec Erik Buchholz, potomek ewangelików z Białasów. Nie krył swej wdzięczności dla tak cennej inicjatywy polskiej młodzieży, zadeklarował też pomoc w odnalezieniu potomków osób spoczywających na odnowionych cmentarzach. Przy ich pomocy rewitalizacja z pewnością przebiegłaby jeszcze sprawniej. Podczas tej części uroczystości głos zabierało jeszcze szereg innych osób, wśród których był wójt gminy Szczutowo Andrzej Twardowski, Justyna Duriasz-Bułhak - reprezentująca Fundację Wspomagania Wsi, dyrektorzy szkół.

Cennym i wypowiedzianym ku refleksji głosem była wypowiedź dyrektora Gimnazjum w Szczutowie Andrzeja Kapuścińskiego, który swoje słowa skierował szczególnie do gościa z Niemiec. Mówiąc o zniszczonych i zapomnianych cmentarzach ewangelików na ziemi sierpeckiej, podkreślił, że ich stan to nie tylko zła wola Polaków, ale przede wszystkim wynik pamięci o krzywdach, które Polacy doznali od zachodnich sąsiadów szczególnie podczas II wojny światowej. Po upływie 70 lat, gdy czas powoli zaciera te złe doświadczenia, możliwe jest zaopiekowanie się zapomnianymi nekropoliami, co też uczyniła młodzież ziemi sierpeckiej.

Po tej części uroczystości organizatorzy zaprosili do obejrzenia wystawy zdjęć z prac na cmentarzach oraz na spotkanie integracyjne połączone z poczęstunkiem.

Miło jest uczestniczyć w tego typu uroczystościach, zwłaszcza, gdy inicjują je młodzi ludzie. Tomasz Kowalski oraz młodzież, która zamiast oddawać się płytkim rozrywkom poświęca swój wolny czas ambitnym akcjom ratowania dziedzictwa przeszłości to piękny wzór do naśladowania nie tylko dla swoich rówieśników, ale i wielu dorosłych, zwłaszcza tych, którym z racji zajmowanych funkcji łatwiej byłoby przeforsować podobną inicjatywę.