NARODOWE ZJEDNOCZENIE WOJSKOWE
Pierwsze struktury NZW powstały po upadku powstania warszawskiego, początkowo funkcjonując także pod nazwą Narodowy Związek Zbrojny. Po rozwiązaniu AK 19 I 1945 r. w skład organizacji weszli byli żołnierze AK, NSZ i NOW. Część NSZ działała samodzielnie pod dawną nazwą do początku 1946 r., kiedy to w wyniku aresztowań organizacja przestał istnieć, a jej resztki podporządkowano Komendzie Głównej NZW.
Komendantem Głównym NZW do IV 1945 r. był ppłk Albin Walenty Rak ps. "Lesiński". Jego następcą został ppłk Tadeusz Danielewicz ps. "Kossak", pełniący tę funkcję do XI 1945 r., po nim obowiązki Komendanta Głównego przejął kpt Włodzimierz Marszewski ps. "Gorczyca" ( do II 1946 r.). Ostatni był Bronisław Banasik ps. "Stefan", aresztowany w I 1948 r.
Podział terenowy NZW przewidywał utworzenie Obszarów, złożonych z kolei z Okręgów, w skład których wchodziły Powiaty. Powiat sierpecki wchodził w skład Okręgu I Warszawa, podporządkowanego Obszarowi Warszawskiemu.
Komendantem Obszaru do X 1945 r. był mjr Mieczysław Grygorcewicz ps. "Ostromir", następnie do III 1946 r. mjr Marian Kamiński "Rawicz".
Komendantami Obszaru byli kolejno: - kpt Zbigniew Kulesza ps. "Młot", "Grawicz",
- chor. Józef Kozłowski ps. "Las", "Vis",
- Franciszek Majewski ps. "Słony".
W latach 1946-1948 utworzono Okręg XXIII Mazowsze Zachodnie, w skład którego wchodził powiat sierpecki. Jego kolejnymi komendantami byli: por. Stefan Bronarski ps. "Roman"  , następnie por. Franciszek Majewski "Słony" . Wywiad i kontrwywiad powierzono Witoldowi Teske ps. "Rawicz".
Organizacja miała także swego informatora w szeregach AL, którym był Jan Przybyłowski ps. "Mściciel". Organizacja zbierała informacje na temat Urzędów Bezpieczeństwa, posterunków MO, jednostek Wojska Polskiego oraz członkach partii komunistycznej.
Podstawowymi celami NZW było: - Pełne wyzwolenie Polski spod okupacji i wpływów sowieckich,
- Walka o całość ziem polskich w granicach z roku 1939,
- Trwanie przy walce o "Wielką Polskę" bez względu na terror sowiecki i terror wprowadzany przez polskich komunistów.
W celu prowadzenia walki zbrojnej utworzono w ramach NZW Pogotowie Akcji Specjalnej. PAS stanowiły oddziały zbrojne, przeznaczone do ochrony organizacji, rozbijania więzień komunistycznych, zaopatrywania organizacji w środki finansowe i techniczne oraz likwidacji agentów UB, MO i PPR. Największe zgrupowania PAS, tworzone z połączenia mniejszych oddziałów, działały m.in. na Północnym Mazowszu, w Białostockiem, Lubelskiem i Rzeszowskiem.
Grupami bojowymi w powiecie sierpeckim dowodzili: W powiecie sierpeckim grupy bojowe NZW przeprowadziły szereg akcji, w tym m.in.:
- W nocy 27/28 VI 1945 r. w Mokowie zaatakowano posterunek MO, w wyniku czego zdobyto broń
- W XII 1945 r. w Golejewie pobito członków PPR - Gumińskiego i Waśniewskiego.
- 12 VIII 1946 r. zastrzelono członków PPR - Pelagiusza Karpińskiego w Będorzynie i Juliana Ostrowskiego w Bożewie. Ponadto w Bożewie wychłostano Aleksandra Wintera
- 10 X 1946 r. w Rościszewie oddział Stryjewskiego "Cacki" opanował budynek Zarządu Gminnego, skąd zabrano maszynę do pisania. W czasie akcji zastrzelono funkcjonariusza MO
- W dniu 29 IX 1947 r. w Bożewie zarekwirowano ze Spółdzielni 60 tys. zł, zaś w Cieślinie zmuszono młynarza do zapłacenia 100 tys. zł w ramach kontrybucji
- 3 XII 1947 r. w Bieżuniu doszło do starcia grupy Stryjewskiego z oddziałem MO, w wyniku czego zginęło 6 milicjantów
Ponadto w Okręgu Mazowsze wydawano podziemną prasę-"Bałtyckie Echo" i "Echa Leśne".
NZW działało do roku 1948, kiedy to aresztowani zostali m.in.: Bronarski, Majewski, Przybyłowski, Stryjewski i wywiadowca 11 grupy operacyjnej XXIII Okręgu NSZ Jan Wierzbicki (Majewski pierwszy raz został zatrzymany w XI 1945 r. w miejscowości Gnaty w powiecie płockim, jednak zbiegł,zabijając 2 funkcjonariuszy MO).
|
